Het Liemerse landschap na de Tweede Wereldoorlog

Foto van huizen aan de Zuiderlaan (hoek Panovenweg) te Oud-Zevenaar die moesten worden gesloopt voor de aanleg van de Betuwelijn in 1999. Liemers Museum

 

Aanleg Hazenpad oftewel het latere A12

Bij de capitulatie van de Wehrmacht waren grote delen van Nederland in een toestand van ontreddering en vernieling. Vele bruggen waren vernield, havens waren versperd, rivieren, kanalen en spoorwegen waren op veel plaatsen totaal onbruikbaar. De vorst in de winter van '44/'45 in combinatie met de vele zware geallieerde legertransporten zorgde ervoor dat het wegennet totaal kapot was gereden. De wederopbouw zou nog jaren kosten. Uiteindelijk werden de nodige belemmeringen opgeruimd en ging men voorspoedig te werk. Op 18 april 1961 werd één dubbele rijbaan opengesteld tot de Duitse grens en op 12 april 1962 volgde de tweede dubbele rijbaan. Behalve die doortrekking tot de Duitse grens, waarbij tevens in overleg met het Autobahnneubauamt in Wesel het circa 5 km lange gedeelte in het Drostambt Elten werd uitgevoerd, was het gecombineerde douanecomplex Bergh gerealiseerd.

Andere nieuwe ontsluitingswegen

Na de oorlog werden overal wegen verbeterd (bijv. de betonweg tussen Wehl en Didam) en nieuwe wegen aangelegd om de dorpskernen heen (de latere ‘rotondeweg’ tussen die twee plaatsen). Voor de ontsluiting van de Liemers en de Achterhoek kwam de rijksweg 15 tussen Doetinchem en de aansluiting op rijksweg 12 bij Babberich ingaande 1973 als een bevrijding. Zevenaar en Didam zorgden in 1977 voor de ontsluiting van het industrieterrein Hengelder. De gevaarlijke weg tussen Zevenaar en Angerlo werd ingrijpend verbeterd. En in de gemeente Angerlo ontstond in 1971een nieuwe provinciale wegverbinding tussen Westervoort en Doesburg, waardoor de kronkelweg over smalle dijkwegen tot het verleden ging behoren voor het snelle wegverkeer. De zo noodzakelijke doortrekking van Rijksweg 15 tussen Bemmel en Rijksweg 12 bij Zevenaar zal binnen niet al te lange tijd plaats vinden. De wegverbindingen in de Liemers zijn daarmee zeer gediend al zal er altijd wel behoefte blijven aan nog meer, bijvoorbeeld aan een betere aansluiting van het Gelders Eiland op Rijksweg 12.

Ruilverkaveling

Ruilverkaveling was na het eerste kwart van de 20ste eeuw de oplossing van de overheid om de versnippering van landbouwgrond tegen te gaan en de agrarische sector te moderniseren. Ruilverkaveling is het opnieuw indelen van landbouwpercelen. Omvang, vorm en toegankelijkheid van de percelen werden doelmatiger gemaakt en de waterhuishouding werd verbeterd. In de jaren dertig werd ruilverkaveling soms uitgevoerd in het kader van werkverschaffing. De schade, veroorzaakt door de Tweede Wereldoorlog en de watersnoodramp van 1953, was de directe aanleiding voor grootschalige ruilverkaveling in de jaren vijftig en zestig. Ruilverkaveling bracht een nieuwe kwaliteit aan in het landschap, maar er heeft ook een verarming plaatsgevonden door het verdwijnen van karakteristieke elementen zoals houtwallen, heggen en sloten.
Na 1985 veranderden de ruilverkavelingwetten in landinrichtingswetten. Hierin sluiten boeren vaak beheersovereenkomsten met natuurverenigingen. We vinden natuur en recreatie in de landschappen steeds belangrijker.

De Betuweroute

De Betuweroute is een 160 kilometer lange Nederlandse goederenspoorlijn van de Maasvlakte bij Rotterdam naar de grens met Duitsland, enkele kilometers voorbij Zevenaar. De Betuweroute is in gebruik genomen in 2007 en werd vanaf dat moment beheerd door Keyrail. Op 1 juli 2015 ging het beheer over naar ProRail. De lijn wordt door diverse spoorwegmaatschappijen gebruikt. Het besluitvormingstraject en de bouw gingen gepaard met grote vertraging en kostenoverschrijdingen. Met de aangekondigde uitbreiding van het aansluitende Duitse spoorwegnet, die volgens de oorspronkelijke planning in 2003 gereed had moeten zijn, werd in 2016 begonnen.

Opkomst van het toerisme

Wij, Liemerse mensen, vinden dat we niet in de drukke randstad zouden willen wonen. We hebben geen Marken of Volendam en helemaal geen grote pretparken. Maar toerisme is toch wel aantrekkelijk voor projectontwikkelaars, campinghouders enz. Die hebben in de dorpen Zeddam, Babberich en Giesbeek niet te klagen over belangstelling. Vlakbij grote rivieren als de Rijn, Gelderse IJssel en Oude IJssel ontstonden waterplassen door ontgrondingen voor klei-, zand- en grindwinning. Deze werden ‘aangekleed’ met stranden en campings die veelal door Duitse toeristen worden bevolkt. Voor onze eigen inwoners is er een ‘intern toerisme’ op gang gekomen door aanleg en verbetering van talloze fietspaden.

Gerrie Willemsen