Luchtgevechten in de Liemers

Wrakstukken van neergestorte Spitfire geborgen in Herwen. Heemkundekring Rijnwaarden

Op 10 mei 1940 vielen de Duitse troepen Nederland binnen. Het Nederlandse leger bood fel verzet, waarbij de gevechten bij de Grebbeberg bij menigeen in het geheugen staan gegrift. Op de Grebbeberg kwamen veel militairen om het leven. Ook mannen uit de Liemers. De Duitse invasiemacht had als doel de IJssellinie en de Grebbelinie in te nemen voor zij naar de ‘Vesting Holland’ trokken. De Duitsers beten zich echter stuk op de felle tegenstand van de Nederlanders. Het bombardement op Rotterdam van 14 mei 1940 veranderde dit. Mede uit angst voor andere bombardementen capituleerde de Nederlandse regering. De Duitsers wonnen. Nederland was bezet. Toch zijn dit niet de eerste oorlogshandelingen in Nederland. Enkele weken voor de Duitse inval waren er in de Liemers al schermutselingen en zelfs slachtoffers.

Door: Pim Gerritzen

Druk boven Nederland
Al vanaf 1939 was Europa in de ban van de Tweede Wereldoorlog. Hitlers troepen vielen Polen binnen, waarna Frankrijk en Groot-Brittannië op 3 september 1939 de oorlog verklaarden aan Duitsland. In de daaropvolgende maanden probeerden zij zoveel mogelijk informatie te verzamelen. Dit was merkbaar in het Nederlandse luchtruim. Duitse verkenningsvluchten moesten de situatie in Nederland in kaart brengen voor de naderende inval. Britse verkenningsvluchten hadden als doel de Duitse stellingen en troepenbewegingen vast te leggen.

Britse fotoverkenningsvlucht
Een van deze Britse piloten was Claude Mervyn Wheatley. Hij maakte deel uit van een speciale fotoverkenningseenheid van de Royal Air Force (RAF). Zijn vlucht van 22 maart 1940 liep echter noodlottig af. Vliegend boven de Duits-Nederlandse grens werd hij aangevallen. Wheatley ’s Spitfire was gemaakt om foto’s te maken. Daarnaast waren het geheime vluchten, dus moesten de piloten op grote hoogte kunnen vliegen. Hiervoor waren de machinegeweren verwijderd. Wheatley was in het nadeel tegen zijn Duitse tegenstander. Hoewel hij zijn aanvaller probeerde af te schudden, kreeg deze hem toch te pakken. De Britse piloot probeerde uit zijn Spitfire te springen, maar zijn parachute opende niet. Wheatley kwam neer op Duits bij Düffelward, dicht bij Kleve. Zijn Spitfire crashte op Nederlands grondgebied, bij de Oude Waal in Herwen. De wrakstukken werden geborgen door de Nederlandse Militaire dienst.

Luchtgevecht Babberich
Op 14 april 1940 werd er weer gevochten in het luchtruim boven de Liemers. Na een luchtgevecht stortte een Britse bommenwerper neer in Babberich. Vlak over de Duitse grens.  J.H. van Bindsbergen zag het gebeuren vanuit zijn woonplaats Babberich: “Ik zag een vliegtuig, dat werd achtervolgd door Duitse jagers, brandend uit een wolk komen.” Kort hierop kwam het vliegtuig met een flinke klap neer op Nederlandse bodem. Anders dan Wheatley in maart 1940 kwam de gesneuvelde bemanning neer op Nederlandse bodem. Hiermee zijn deze drie inzittenden naar alle waarschijnlijkheid de eerste gesneuvelde militairen op Nederlandse bodem tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Bronnen:
Cultuurhistorische Vereniging Zevenaar, Zevenaar 50 jaar bevrijd (Zevenaar 1995).
Pim Gerritzen, ‘Jaren in het ongewisse over gesneuveld familielid’ in: De Gelderlander (25 augustus 2018).
Sander Woonings, Spitfire PR IB N3069 now overdue (Doetinchem, 2018).
https://www.grebbeberg.nl/index.php?page=de-slag-om-de-grebbeberg (geraadpleegd op 9-5-2019)
https://www.chrisvankeulen.nl/1940.htm (geraadpleegd op 9-5-2019)