Dorpjes in de Romeinse tijd

Romeinen en Chamaven

Al voor de Romeinse tijd woonden er mensen in de Liemers, maar de komst van de Romeinen zorgde voor verandering. Een deel van de Liemers aan de zuidkant van de Rjn hoorde vanaf toen bij het Romeinse Rijk, met het fort Carvium bij Herwen. De rest van de Liemers bleef bij het vrije Germanië (het gebied dat nu het noorden van Nederland en Duitsland is). Hier woorden de Germaanse Chamaven.

Bewoning in de Romeinse tijd

In de Romeinse tijd waren er rondom Pannerden drie dorpjes. Ook in Didam-Kollenburg, Wehl-Hessenveld en in Zeddam waren dorpjes, daarover lees je hieronder meer. Daarnaast waren er in de Liemers een aantal kleinere nederzettingen in de Romeinse tijd: nog twee in Didam, zes in Duiven en ook in Angerlo, Groessen en Zevenaar woonden mensen. Ook in Ulft, Gendringen en Netterden zijn voorwerpen gevonden die wijzen op bewoning in de Romeinse tijd.

Didam-Kollenburg

Vanaf het midden van de Romeinse tijd woonden er mensen op de nederzetting in Didam-Kollenburg. De bewoners van deze nederzetting hadden contacten met mensen in de buurt, maar ook met de Romeinen en mensen die verder weg woonden. Dat weten we door spullen die er gevonden zijn. Zo zijn er dakpannen gevonden die waarschijnlijk in Berg en Dal gemaakt zijn, aardewerken servies uit Duitsland en glas uit het Duitse Rijnland of uit het Belgische of Noord-Franse Maasgebied.
Op de nederzetting van de Chamaven in Didam-Kollenburg zijn goud en brons bewerkt. Ook zijn er munten geslagen. Dat blijkt uit de vondst van tien munten en een muntstempel.

Wehl-Hessenveld

Tijdens opgravingen in Wehl-Hessenveld (in het Germaanse deel van de Liemers) zijn plattegronden van huizen, hutkommen, bijgebouwen, waterputten en afvalkuilen opgegraven. Een hutkom is een half ingegraven rechthoekig gebouwtje waarvan het dak op de grond rust. Ook zijn er Romeinse spullen gevonden zoals glazen bekers en Romeinse munten. De bewoners in die tijd gebruikten dus spullen die vanuit Rome werden geïmporteerd. Ook is er een ijzeroventje gevonden en een zogenaamde houtskoolmeiler. Dat is een soort grote oven waarin boomstammen werden verbrand tot houtskool. Door die vondsten weten we dat er ijzer gemaakt werd. Deze nederzetting werd bewoond in het midden en het einde van de Romeinse tijd.

Zeddam

In Zeddam waren twee nederzettingen van de Chamaven. Er zijn daar meerdere waterputten en stukjes Keltisch en Romeins glas gevonden. De bewoners van deze nederzetting lijken in de IJzertijd dus contact gehad te hebben met mensen uit het noorden. Het Romeinse aardewerk dat er gevonden is, heeft vooral overeenkomsten met een soort aardewerk dat in Duitsland gemaakt werd.

Begraafplaatsen

Waar mensen leven, overlijden mensen. In de Romeinse tijd waren er verschillende begraafplaatsen in de Liemers: in Herwen, Didam-Kollenburg, Wehl-Hessenveld en Lengel.

In Herwen is een bijzondere grafsteen gevonden van een Romeinse soldaat met de inscriptie Carvium, de naam van het Romeinse Herwen. In Didam-Kollenburg zijn crematiegraven ontdekt met kostbare geschenken: brons, zilver, gesmolten glas en aardewerk. Het lijkt erop dat daar rijke mensen woonden.
In Wehl-Hessenveld is een grafveld gevonden uit het eind van de 2e eeuw. Hier zijn vijftien crematiegraven ontdekt. Soms waren de overledenen bijgezet in urnen, andere in textiel. Ook vonden ze grafgeschenken zoals glazen kralen, aardewerk en mantelspelden.
Het laatste grafveld uit de Romeinse tijd dat in de Liemers bekend is, lag in Lengel. Op dit grafveld zijn crematieresten, aardewerk en een Romeinse pot gevonden.

Deze pagina is een bewerkte versie van een eerdere publicatie. Bewerking: VAtotZ & Kunstwerk! Liemers Museum.

Literatuur

Archis.cultureelerfgoed.nl, bestanden verkregen op 08-01-2016.
Beek, R. van, 2009: Reliëf in ruimte en tijd. Interdisciplinair onderzoek naar bewoning en landschap van Oost-Nederland tussen vroege Prehistorie en Middeleeuwen, Wageningen.
Koster, A. (red.), 1997: Kruukskes met as, Zutphen.
Koster, A./H. Tomas/W.J.H. Verwers, 2001: Venster op het verleden; Didam-Kollenburg in de laat-Romeinse tijd, Lichtenvoorde.
Velde, H.M. van der (red.), 2007: Germanen, Franken en Saksen in Salland. Archeologisch en landschappelijk onderzoek naar de geschiedenis van het landschap en nederzettingsresten uit de Romeinse tijd en Vroege-Middeleeuwen in centraal Salland, Amersfoort (ADC monografie 1).
Willems, W.J.H., 1981: Romans and Batavians, a regional study in the Dutch east river area, part I, Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 31, Amersfoort, 7-217.
Willems, W.J.H., 1984: Romans and Batavians, a regional study in the Dutch east river area, part II, BROB 34, Amersfoort, 39-331.
http://www.liemersverleden.nl/archeologie/didam/romeinsetijd/kollenburg/index.html
http://www.liemersverleden.nl/archeologie/wehl/index.html
http://www.collectiegelderland.nl/organisaties/liemersmuseum/voorwerp-HAS-1000