Van Leomerike naar Liemers
De betekenis van de naam Pagus Leomerike is een mysterie. Sommige onderzoekers denken dat het betekent: ‘een landstreek die in de luwte ligt’. In de luwte betekent ‘uit de wind’. Anderen denken dat het ‘moerasland’ betekent.
Maar hoe veranderde het woord Leomerike in Liemers? Dat heeft te maken met klankverandering. Dat zien we in bijna alle Liemerse plaatsnamen terug. De ‘eo’ in Leomerike werd na verloop van tijd een ‘ie’.
Hoe het tweede deel van het woord (-merike) veranderde in -mers? Er is een theorie die ervan uitgaat dat het een vergissing is geweest bij het overschrijven van de naam in een nieuw document. Want bedenk: een kopieermachine bestond natuurlijk nog niet, alles moest met de hand worden overgeschreven.
Gruosna en Thuvine
Het oude document uit 838, waarin de Liemers voor het eerst voorkwam was een ruilovereenkomst. Een zekere graaf Rodgar ruilde de kerk van Duiven voor de kerk in Groessen met het Sticht Utrecht. Want in de Middeleeuwen waren de bisschoppen van Utrecht de baas over dit gebied. In de ruilovereenkomst worden Groessen en Duiven met hun middeleeuwse namen genoemd: Gruosna en Thuvine. Waarschijnlijk komt het middeleeuwse woord Thuvine van het Germaanse Thuba, dat een verhoging in het landschap betekent. Gruosna betekent waarschijnlijk weidegebied.
Je komt de naam Thuvine nog steeds tegen in Duiven: er is een Thuvinestraat en ook de woonzorgcentrum voor ouderen heet Thuvine.
Fumarhara
In de ruilovereenkomst van 838 wordt ook de naam Fumarhara genoemd. Het kan zijn dat daar Zevenaar mee wordt bedoeld, maar daar is niet iedereen het over eens. Misschien dat hier ook een keer een schrijffout is gemaakt.
Een van de oudste namen van Zevenaar die we zeker weten is namelijk Subenhara. Deze naam komen we het eerst tegen in een keizerlijk diploma uit de elfde eeuw. Het laatste deel ‘hara’ betekent waarschijnlijk ‘zand- of heuvelrug’. Zevenaar zou dus ‘Zeven ruggen’ betekenen. In de dertiende eeuw werden namen gebruikt die steeds meer op het moderne woord Zevenaar begonnen te lijken: Sevenare, Zevenare of Sevenar.
In Zevenaar kom je de oude naam op dezelfde manier tegen als in Duiven: er is een Subenharastraat en een woonzorgcentrum dat Subenhara heet.
Hosla
Duiven en Groessen komen we in 970 nog een keer tegen in historische bronnen. In die tijd schonk graaf Wichman bezittingen aan de abdij van Elten. Deze bezittingen lagen onder meer in Groessen, Duiven en Hosla. De naam Hosla kwam voor in verschillende vormen: Hoesselt, Huselerij, Hoesselarij, Husselarij. We weten niet wat de naam betekent. Wat we wel weten is dat die vaak voorkwam op oude kaarten. Het was dus een belangrijke plek. Hosla lag aan de zuidkant van het huidige Loo, bij de Husselarijstraat.
Angeroyen
Voordat Loo Loo heette, werd het Angeroyen genoemd. Dat betekent ‘Angerense waarden’. Toen er nog geen dijken waren, hoorde het bij Angeren dat aan de andere kant van de rivier ligt. Toen de Rijn zich verplaatste, kwam Angeroyen in de Liemers te liggen. We lezen het eerst over Angeroyen in 1340. In een akte staat dat graaf Reinoud III van Gelre zijn bezittingen overdoet aan de Kleefse graaf. Later in de middeleeuwen wordt Angeroyen in één adem genoemd met het ‘Lohese Velt’. Vanaf ongeveer de vijftiende eeuw wordt de naam Angeroyen steeds minder gebruikt. In plaats daarvan gebruikt men de naam Loo. En jawel, ook in Loo is er een straat vernoemd naar de oude plaatsnaam: Angeroyen.
Deze pagina is een bewerkte versie van een eerdere publicatie. Bewerking: VAtotZ & Kunstwerk! Liemers Museum.
Literatuur
A.G. Van Dalen, Gelderse historie in de Liemers, deel 1(Arnhem 1971)
http://www.ijpelaan.nl/Archief/Kennemerland/Vroeg-SintMaarten-Oorkonden.html#nr20
Jan Verhagen en Dick Jonker, ‘Oorsprong van de drie dorpen’, in: Bob Gerritsen e.a., Duiven Groessen Loo. Uit de historie van drie Liemerse dorpen (Zevenaar 2013)
Maurtis Gysseling, ‘De naam Zevenaar’, in: A.J.M. Akkermans e.a., Zevenaar. Stad in de Liemers (1986)
