Deel van de Liemers bezet
In de 18e eeuw hoorde een deel van de Liemers bij Pruisen (Duitsland). Dat was een heel groot koninkrijk. Het grondgebied liep tot aan waar nu Litouwen ligt. De koning van Pruisen was Frederik III van Brandenburg. Hij maakte van Pruisen een land met veel macht en invloed.
Vanaf 1792 waren Pruisen en de Republiek der Verenigde Nederlanden samen in oorlog met Frankrijk. Het Pruisische leger was goed georganiseerd. Toch kon het niet op tegen de strijdlust van de Fransen. Het Franse leger rukte op en bezette in 1795 heel Nederland. Ook de Pruisische gebieden in de Liemers. Maar op 5 april 1795 sloten de Pruisen een wapenstilstand met de Fransen. Daarna vertrokken de Fransen weer.
De Bataafse Republiek
Na de Franse bezetting van Nederland namen de Patriotten de macht over. Ze maakten van Nederland de Bataafse Republiek. Daar hoorden ook het Nederlandse deel van de Liemers bij.
Op 5 mei 1795 sloot de Bataafse Republiek vrede met Frankrijk. Ze gaven het gebied wat nu Limburg en Zeeuws-Vlaanderen is aan Frankrijk. Frankrijk beloofde dat ze er ander gebied voor terugkregen. Het plan was hiervoor de Pruisische gebieden in de Liemers te vragen. Zeven jaar lang overlegden Frankrijk, Pruisen en de Bataafse Republiek. Dat deden ze ver weg en zonder dat het gewone volk er iets van merkte. Uiteindelijk kwam er een overeenkomst: het Traktaat van Berlijn (14 november 1802). De Pruisen beloofden het gebied aan Nederland over te dragen. Maar… ze deden het toch niet.
1806: een belangrijk jaar
Het jaar 1806 werd belangrijk. Pruisen was niet meer neutraal en sloot zich aan bij Napoleon, de keizer van Frankrijk. Napoleon kreeg van Pruisen een stuk land aan de Rijn. Daar vormde Napoleon een nieuw staatje, het Groothertogdom Berg. Düsseldorf werd de hoofdstad. Zijn zwager werd er staatshoofd. Op zijn bevel namen Franse militairen op 25 maart 1806 ook in Zevenaar de macht over.
Ook in het Nederlandse deel van de Liemers, dat bij de Bataafse republiek hoorde, veranderde er iets. Napoleon vond dat de Bataafse Republiek niet gehoorzaam genoeg was aan de Fransen. Daarom maakte hij er een koninkrijk van. Hij benoemde in 1806 zijn broer Louis tot koning. Hij noemde zich Lodewijk Napoleon, Koning van Holland.
De hele Liemers werd Frans
Vanaf december 1806 probeerde koning Lodewijk Napoleon de Pruisische gebieden bij zijn koninkrijk te krijgen. Dit kostte moeite, maar met hulp van zijn broer Napoleon kreeg hij het voor elkaar. In het Groothertogdom Berg wilden de mensen niet overgaan naar Nederland. Maar in het voorjaar van 1808 gebeurde dit toch. Er waren veel Nederlandse soldaten bij aanwezig. Alleen Wehl bleef nog bij Pruisen horen.
Koning Lodewijk Napoleon kwam op 26 en 27 juli 1808 persoonlijk op bezoek in de Liemers. Hij overnachtte in Zevenaar. Maar Napoleon vond dat zijn broer te vriendelijk was voor de Nederlanders. Lodewijk Napoleon moest aftreden. Op 9 juli 1810 werd zijn koninkrijk ingepikt door Frankrijk. ‘Ingelijfd’ noemen we dat. De gebieden werden nu dus Frans gebied. In januari 1811 werd ook Wehl een Frans dorp. Zo werd de hele Liemers Frans. Allerlei Franse vernieuwingen werden nu ook in de Liemers ingevoerd. Er kwamen gemeenten, een burgerlijke stand en dienstplicht.
Deze pagina is een bewerkte versie van een eerdere publicatie. Bewerking: VAtotZ & Kunstwerk! Liemers Museum.
Literatuur
D.P.M. Graswinckel, De rechterlijke archieven der voormalige Kleefsche enclaves in Gelderland. ’s-Gravenhage, 1927.
Ch. Schmidt, Das Großherzogtum Berg 1806-1813. Neustadt/Aisch, 1999.
E.J.Th.A.M.A. Smit, De oude Kleefse enklaves en hun overgang naar Gelderland – 1795-1813. Diss. Nijmegen, 1975.
