Skip to main content

Verhalen

De vroege geschiedenis van steenfabriek de Panoven

Portret van de heer Kruitwagen

De naam Panoven is al die jaren blijven hangen Meneer Kruitwagen maakte de modernisering van steenfabriek De Panoven in de jaren 1960 van dichtbij mee. Deze periode verschilde in grote mate van de t…

Huilen, dat deed je ‘s nachts

Oudere vrouw met handen in de schoot

Vrouw in de jaren 1950 In een rustige straat in een klein dorp in Gelderland woont Elisabeth (1931) nog steeds zelfstandig in een twee-onder-een-kapwoning. Vier dagen in de week is ze nog actief met…

Het vuur dat nooit uitging

Theet Ariessen

Stoker op een steenfabriek In de Liemers kun je nog veel restanten van oude steenfabrieken vinden. Na de oorlog waren er veel stenen nodig voor de wederopbouw van Nederland. Ik ben op bezoek bij The…

Ruimte voor de rivier

Hondsbroeksche Pleij

In het kader van het project Ruimte voor de rivier zijn sinds 2007 ingrepen gedaan in het Liemerse landschap.

De grootste smokkelactie van de Liemers

Foto van het personeel van douane en Marechaussee voor het grenspostgebouw bij de grensovergang Elten - Hüthum in 1962. Van links naar rechts: de eerste douanier Ooyink, de vierde Smits (woonde Emmerichseweg 2), de achtste Van Leeuwen, de veertiende (is tweede van rechts) Breeman. De foto is gemaakt in de periode dat Elten bij Nederland hoorde vanaf 23 april 1949 tot 1 augustus 1963. Dat het gaat om 1962, mogelijk 1963, is te zien aan het type uniform van de Marechaussees. Deze uniformen zijn namelijk pas in 1962 ingevoerd.

In een provincie aan de grens is smokkelen van alle tijden. Uit de Liemers zijn veel smokkelverhalen bekend. Een van de bekendste verhalen is dat van een smokkelactie waarbij niet de goederen over de…

Het Liemerse landschap na de Tweede Wereldoorlog

Foto van huizen aan de Zuiderlaan (hoek Panovenweg) te Oud-Zevenaar die moesten worden gesloopt voor de aanleg van de Betuwelijn in 1999.

Sinds de Tweede Wereldoorlog is het landschap van de Liemers enorm veranderd. Wat is er precies veranderd? En welk effect had dat op het gebied van bereikbaarheid, landbouw en toerisme. Meer over de…

De evacuatie van Duiven, Westervoort en Zevenaar

Foto van de evacuatiestroom door Nieuw-Dijk aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Lobithse vluchtelingen trekken door de Smallestraat in Nieuw-Dijk. Op de foto de families Van Burck en Naterop. Het meisje vooraan links is de 10-jarige Ria van Burck (gehuwd Hoogveld) met naast haar haar broertje John. Achter haar staat haar moeder en de man met de hoed achter de met een zeil afgedekte kar, is haar vader. De bok wordt geleid door Theo Naterop, Harrie Natrop (14 jaar) is te zien naast de man met de fiets. Bijna verscholen achter de kar (je ziet alleen zijn hoofd) staat Jan Naterop toen 16 jaar oud. De families Van Burck en Naterop waren buren en deelden 's -nachts een kelder omdat de geallieerden vanuit Kleef en Nijmegen op de Duitse stellingen bij Arnhem schoten. Vanwege het gevaar is de Liemers ten oosten van de spoorlijn Arnhem-Zevenaar geëvacueerd. De voettocht ging van Tolkamer naar Herwen waar ze een paar dagen bleven. Van de familie Wijnker kregen ze een bok en een kar voor hun spullen. De enige die goed met het dier om kon gaan was Theo Naterop. Tijdens de tocht vanuit Herwen, via Nieuw-Dijk, naar Doetinchem was het heel erg koud. Volgens Harrie Naterop lag overal ijs. Uiteindelijk kwamen de families bij een familie in Westendorp bij Varsseveld terecht. De familie Van Burck verbleef daar bij de familie Lettink en Ria van Burck heeft goede herinneringen aan de tijd dat ze in Westendorp verbleef. (informatie uit de Gelderlander van 25 mei 2010 die de foto eerder dit jaar (april) publiceerde wat vervolgens deze reactie opriep

Op 17 september 1944 startte vanuit Engeland Operatie Market Garden om Duitsland aan te vallen via Nederland. Vanuit de lucht wilden ze de bruggen over de Maas, Waal en Rijn veroveren. Daarna zouden…

De Duitse inval in de Liemers

De brug bij Westervoort. De foto is genomen van de zuidzijde in 1940. Links drie Duitse soldaten van het SS Regiment “Der Führer”.

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog speelde de Liemers een belangrijke rol in het plan van de Duitsers om Nederland binnen te vallen. Ze wilden met een gepantserde trein de brug bij Westervoort…

De Eerste Wereldoorlog in de Liemers

Quarantainekamp Didam

Nederland bleef tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal. Toch voelde de bevolking van de Liemers de gevolgen van de oorlog. Het Duitse leger vestigde zich in Elten. Er kwam een speciaal kamp in Didam…

Tuinbouw in de Liemers

Groepsfoto voor de Rooms Katholieke Land- en Tuinbouwschool van de ABTB (Algemene Boeren en Tuinders Bond) te Didam

De Liemers staat onder andere bekend om de vele tuinbouwbedrijven. Er was zelfs een groente- en fruitveiling in Zevenaar die bijna 70 jaar in werking was. Ook hadden we in de Liemers een eigen land-…

Katholieken in de Liemers

Processie in Loo, september 1982.

Als mensen het over de Liemers hebben, wordt vaak genoemd dat daar zoveel verenigingen actief zijn. Schutterijen, carnavalsverenigingen en processies zijn in veel dorpen belangrijk. Al die vereniging…

Smokkelverhaal: Een gestolen paard

De Liemers ligt aan de grens met Duitsland en kent veel smokkelverhalen. Vooral tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er veel gesmokkeld. In Duitsland kwam een steeds groter tekort aan voedsel en spull…

Zuivelfabrieken en samenwerkende boeren

Mannen voor vrachtwagen voor de zuivelfabriek

Rond 1880 kwamen er steeds meer goedkope landbouwproducten uit Amerika en Rusland. Hierdoor daalden ook bij ons de landbouwprijzen flink. Er kwam een landbouwcrisis in de jaren 1880 – 1895. Mensen zo…

Industrie in de Liemers

Poster Gimborn inkt

Lange tijd hielden de mensen in de Liemers zich vooral bezig met landbouw. Dit veranderde in de 19e eeuw. Vooral langs de rivieren ontstonden steenfabrieken. Bij Bergh en Wehl zat kon ijzererts gewon…

Van woeste grond naar landbouwgebied

12e eeuw - 1886

Landschap Markenwet

Heel vroeger maakte bijna niemand zich druk om van wie een stuk grond was. Er woonden maar weinig mensen. En die gebruikten alleen wat ze zelf nodig hadden. De rest was zogenaamde woeste grond. Maar…

Steenfabrieken in de Liemers

Mannen lopen langs de drogende stenen

Als je met een boot vanuit Duitsland over de Rijn Nederland binnenkomt, zie je veel steenfabrieken. Al ongeveer 200 jaar staan die langs de oevers van de rivier. Hun rokende schoorstenen waren heel l…

Havezaten in de Liemers

familiewapen van familie De Neree tot Babberich. Havezaten waren vrijwel altijd in het bezit van adellijke of vermogende families.

Een havezate is een versterkt groot huis met een stuk land. In de Liemers staan nog vier havezaten uit de Middeleeuwen: Rijswijck in Groessen, Magerhorst in Duiven, Loowaard in Loo en Hamerden in Wes…

Het kadaster van Kleef

Kaart uit het Kleefs kadaster

Een kadaster is een speciaal soort plattegrond. Daarop staan niet alleen huizen, boerderijen, wegen en rivieren getekend. Ook staat er welk stuk land van wie is. Het kadaster van Kleef (waar dus ook…

Het Pannerdens Kanaal

Vrachtschip op het Pannerdens Kanaal

Water is altijd belangrijk geweest in de Liemers. De drie rivieren Neder-Rijn, Ijssel en Oude-Ijssel vormen de grenzen van de streek. En de mensen moesten zien te leven met het water en de vele overs…

De Zonnekoning in de Liemers

Schilderij van de oversteek van de Rijn door Lodewijk XIV

Op 12 juni 1672 stond één van de belangrijkste koningen uit de Europese geschiedenis op de Elterberg. Hij keek uit over de Rijn. Het was Lodewijk de Veertiende, ook wel bekend als ‘de Zonnekoning’. M…

Verandering in het geloof

Tekening van de oude dorpskerk te Westervoort

In de zestiende eeuw wilden sommige mensen niet langer vastzitten aan het katholieke geloof met de regels, angsten en bijgeloof die daarbij hoorden. Ze verlangden naar een nieuw begin. Ze wilden teru…

De stadsrechten van ’s-Heerenberg

De 'Stadsbrief' is een op perkament (geprepareerde dierenhuid) geschreven akte die uitgegeven werd door Willem heer van den Bergh (+1387). Hij droeg daarmee een aantal van zijn bevoegdheden over aan de bewoners van ’s-Heerenberg die daarmee voor een deel in zijn plaats traden. Dit wordt stadsrecht genoemd (statt=in plaats van). In plaats van de heer van Bergh oefenden de burgers van de stad dus voortaan een deel van de rechterlijke en bestuurlijke bevoegdheden uit. ‘s-Heerenberg werd daarmee een stad. De stadsbrief bevindt zich in het archief van Huis Bergh. Inv.nr. 1842 AHB Archief Huis Bergh.

Op 8 september 1379 geeft heer Willem van den Bergh stadsrechten aan ’s-Heerenberg. De bewoners werden nu zelf voor een deel de baas in de stad. ’s-Heerenberg was de eerste stad van de Liemers. Hoe z…

Gelre en Kleef groot en machtig

Gelderse draak door A.W.M.C. Verheull, 1869

In het venster “Rijkdom, macht en… moord?” over graafschap Hamaland, kun je lezen dat het gebied in handen kwam van de heren van Gelre. Het gebied werd verdeeld in het graafschap Gelre én het graafsc…

Het begin van droge voeten

Kaart van de dijken

Tot ongeveer 1300 hadden de rivieren in de Liemers, de Rijn, de Oude IJssel en de IJssel, vrij spel. Er waren toen nog geen dijken, alleen hier en daar een verhoging langs de weg. Maar die verhoginge…

Oude plaatsnamen in de Liemers

Op veel plaatsen in de Liemers wonen al mensen sinds de Romeinse tijd. Maar wanneer werd er voor het eerst gesproken en geschreven over de ‘Liemers’? Het oudste document waarin het is teruggevonden…

Geloof in de Liemers

Vanaf het eind van de zevende eeuw kwamen christenen uit Engeland en Ierland naar onze streek. Zij wilden de Friezen en Saksen, de volken die hier woonden, bekeren tot het christendom. Waarom was dat…

Rijkdom macht en moord

Tekening van Elterberg

We gaan terug in de tijd. Boerderijen liggen verspreid over een woest landschap. Op de heuvel bij Elten staat een burcht, die je al van verre kon zien. Rond de heuvels van het Montferland wordt ijzer…

Onderdeel van het Romeinse Rijk

ca. 45 n.Chr. - ca. 300 n.Chr.

Stenen tablet met romeinse tekst

De Liemers lag meer dan vier eeuwen aan de rand van het Romeinse Rijk. De komst van de Romeinen met hun technologische en maatschappelijke verworvenheden bracht enorme veranderingen met zich mee. De…

De taal van de Liemers

Kaartje van de taalgrenzen van de Liemers

Vroeger bleven mensen meer in hun eigen omgeving dan nu. Ze spraken dan ook in het dialect van die omgeving. Eeuwenlang was ‘plat proaten’ (plat praten) heel normaal. Er waren maar weinig mensen die…

Wat hebben gletsjers met de Liemers te maken?

De belangrijkste fasen in het ontstaan van het Landschap in en rond de Liemers.

Het landschap van de Liemers is gevormd door gletsjers en rivieren. Heel vroeger liepen hier zelfs mammoeten rond! Hoe zag onze omgeving er in de ijstijd uit en hoe is die veranderd? Lees meer over h…

Werenfriduskerk Westervoort

Het wapen van Elst verwijst naar de reis van Werefridus

Werenfridus was een volgeling van Willibrord. Hij kwam naar Gelderland, meer specifiek Elst en Westervoort, om het christendom te verkondigen.

Westervoort

Werenfried kerk Westervoort

Westervoort gaat als nederzetting tot diep in de middeleeuwen terug. In de kerktoren, stammend uit de dertiende eeuw, zien we een van de oudste getuigen van plaatselijke bouwactiviteit. Vijf eeuwen e…

Kasteel Halsaf

Toegangspoort met inscriptie Kasteel Halsaf

Het huis wordt in akten uit 1363 en 1380 vermeld, en stamt mogelijk uit de 14e eeuw. Het is onbekend wie de stichter was van dit kasteel. In 1380 werd door Mechteld van Gelre, hertoginweduwe van Klee…

Koningszilver voor de schutterskoning

schutterszilver Liemers Museun

Het belangrijkste schietmoment voor schutterijen is het koningschieten. Degenen die wint bij het koningschieten mag zich een jaar koning noemen. De gelukkige die zichzelf tot koning schiet, draagt de…

Processie

Processie in Duiven

Op de laatste zondag in augustus vindt de jaarlijkse sacramentsprocessie plaats in Duiven. Het is tamelijk bijzonder dat er in Duiven, en nog enkele plaatsen in de omgeving, waaronder Groessen en Loo…

Havezate de Magerhorst

Tekening Magerhorst

Veel Liemerse voormalige havezaten lijden aan enige vorm van verval. De huidige eigenaar van de Magerhorst streefde ernaar om zijn huis zoveel mogelijk iets van de oude glorie terug te geven. Hij moe…